Op 26 juli 2020 keek ik naar zomergasten. Presentatrice Janinie Abbring en strafadvocate Inez Weski zaten tegenover elkaar aan een tafel op het dak van een caravan die nog zo’n halve meter boven het water uitstak. De dames bevonden zich dus eigenlijk op een kunstmatig eiland in een vijver. Het was het beproefde decor waar de VPRO tot op de dag van vandaag gebruik van maakt.
Zomergasten is een avondvullend televisieprogramma dat elk jaar rond juli/augustus, op zes zondagavonden rechtstreeks wordt uitgezonden. Een bekend persoon uit de literatuur, wetenschap, televisiesector, de politiek of het bedrijfsleven stelt een televisieavond samen uit zijn of haar favoriete fragmenten. De gekozen fragmenten worden getoond en aan de hand daarvan wordt de gast geïnterviewd door een interviewer/presentator.
Het programma is gaandeweg uitgegroeid tot een van de bekendste programma’s van de Nederlandse publieke omroep. Sinds 2003 wordt na elke aflevering een film uitgezonden die door de gast van de avond is uitgekozen. De keuze van Inez Weski was Midnight Cowboy. Natuurlijk stelde Abbring de vraag waarom juist deze film? De kijker had toen allang begrepen dat je van Weski geen al te persoonlijk antwoord hoefde te verwachten.
Want zo was het de hele avond gegaan. Weski vertelde weinig tot niets over haar jeugd, relaties of drijfveren. De strafadvocate had een doelbewuste televisieavond samengesteld waarbij ze zichzelf zorgvuldig buiten beschouwing liet. Ze kwam met mooie fragmenten en zei verstandige dingen. Dat de kijker over haar nagenoeg niets te weten kwam, werd alleszins goedgemaakt.
Haar taalgebruik was minder langdradig dan in haar pleidooien. Haar boek De jacht op het recht schijnt vol oneindig uitgestrekte zinnen te staan. De interviewster had het meegenomen maar gelukkig werd er nauwelijks geciteerd. Waarom de zinnen zo lang waren, wilde Janine Abbring weten. De advocate mompelde dat ze niet van de straat was en dat ze veel Russische schrijvers had gelezen.
Die verdediging was niet sterk, als je bedenkt dat Russische schrijvers kunnen schrijven. Maar goed, als je aangesproken wordt op je langdradigheid moet je het antwoord kort houden. Weski deed verder opvallend aangename uitspraken over menselijke zwakheden in z’n algemeenheid. Tegenover groepsdruk en massahysterie die de ‘meute’ verleiden tot ‘wraaksentimenten’ staat het individu dat anders wil en durft. Natuurlijk behoort Wesky tot de laatste categorie. Dat voor het voetlicht brengen zonder iets over jezelf te zeggen leverde geen beroerd pleidooi op.
Dit zijn de aforismen uit haar mond die me bij zijn gebleven of die ik later in tv-recenties heb gelezen: [Ik ben] ‘een kluizenaar buiten de wetenschap van velen, die niet de neiging heeft om de eigen ingewanden op tafel te leggen voor inspectie’. / [Ik wil] ‘verdieping, geen emotionele blootheid’. / ‘Laat de puzzelstukjes maar gewoon liggen.’ / ‘Het mag wel wat minder met het exhibitionisme van emoties.’ / ‘Alles is tegenwoordig op stoeptegelniveau.’ / ‘Je kan niet langszappen of je bent beland in iemands binnenste.’
Er zijn van die filmfragmenten die je niet kunt ontlopen. Ik kijk nog zelden tv. Maar op die bewuste zondagavond zat ik klaar om mij te laten verrassen door de fragmenten die mevrouw Weski had uitgekozen. Dat viel niet tegen. Hoewel de overheersende conclusie na al die beelden misschien niet per se vrolijk was. Het werd ons weer eens duidelijk gemaakt: geschiedenis is het verhaal van wat mensen mensen aandoen.
‘Alles wat je ziet wordt gespiegeld aan wat je al weet’ zei de strafadvocate ook nog ergens. En toen moest Midnight Cowboy nog beginnen. Morgen misschien een filmbespreking om te kijken of er gelijkenissen zijn tussen de onderlinge verhouding van de hoofdpersonen in die film en de relatie van Inez Weski met haar cliënt Ridouan Taghi. Want als zij het niet persoonlijk wil maken, dan doe ik het wel.
taaljongen.nl 