Een gek aan het woord. Ik kan het niet anders benoemen. Een dag na zijn veroordeling voor seksueel wangedrag liet Donald Trump er geen misverstand over bestaan: hij is klaar om op dezelfde voet door te gaan als hij heeft gedaan vanaf zijn entree in de politiek, dus ook in aanloop naar de volgende Amerikaanse verkiezingen zal hij liegen en bedriegen. In een zeventig minuten durend interview met CNN toonde hij zich weer zijn provocatieve zelf, inclusief onwaarheden en ongepaste opmerkingen.
Over de verkiezingen die hij verloor, zei hij: “That was a rigged election, and it’s a shame that we had to go through it. […] If you look at True the Vote, they found millions of votes on camera, on government cameras, where they were stuffing ballot boxes.[…] …millions of votes, and all you have to do is take a look at government cameras. You will see them, people going to 28 different voting booths to vote, to put in seven ballots apiece. I mean, and they’re all on camera.” Weet wel dat Trump tot nu toe ten minste 63 rechtszaken heeft verloren waarin hij de verkiezingsprocessen, het tellen van stemmen en het certificeringsproces van de stemmen betwistte.
Over immigratie zei hij: “We have open borders. Look at what’s happening on our Southern border. Millions and millions of people are coming here. They’re being released from prisons. They’re being released from mental institutions. And we have millions of people pouring into our country. And now they’re getting rid of Title 42, which I put on, which kept people out that were sick and had problems.”
Over de De bestorming van het Capitool in Washington D.C. door fervente aanhangers van de toen nog Amerikaanse president: “…crazy Nancy Pelosi and the mayor of Washington were in charge, as you know, of security, and they did not do their job.” Bedenk hierbij dat juist Trump verantwoordelijk was en dat hij, toen duidelijk werd dat de bezetters van het Capitool niet vreedzaam waren, drie uur wachtte voordat hij hen opriep om het Capitool te verlaten.
En zo zwetste hij maar door en door. Het gaat mij nu echter niet om deze gek maar om het interview. “The falsehoods kept comimg fast and furious” zei Jake Tapper na afloop daarvan. Hij probeerde met zijn team om alle leugens van Trump te factchecken maar daar hadden ze niet genoeg tijd voor in de uitzending. Er werd wel geconstateerd dat het luttele seconden duurde voordat Trump zijn eerste leugen vertelde.
Dit was allemaal te verwachten. Het probleem is: als je interviews met Trump integraal uitzendt, wordt hij op geen enkele manier getest op zijn uitspraken. Zo ging het bij het Town Hall interview met hem. Nu werd er dus wel al in de uitzending kritisch gekeken naar wat hij nou eigenlijk zei. Het was een goed besluit van CNN dat zij mensen bij het inteview aanwezig lieten zijn die voorbereid waren en waarvan iemand tijdens het gesprek meteen kon zeggen: “Wat u nu zegt, sir, klopt niet.” Dat gebeurde zeer regelmatig.
Toch bleek deze voorzorg helaas nog niet toereikend. Als kijker kreeg je namelijk het gevoel dat het weinig effect had omdat de zaal gevuld was met Trumpaanhangers. Zodra Trump geconfronteerd werd met een leugen, zei hij ‘wat een onzin’ (of woorden van die strekking), en begon de zaal te juigen. Dat gaf een gek soort van dynamiek. Het weerwoord was er dus wel maar de setting kon toch weer in het voordeel werken van opruier Trump omdat gejuig door fans in de zaal bij mensen thuis de schijn wekte dat de man niet zat te baselen.
De conclusie moet zijn dat het interview geen journalistieke vorm van waarheidsvinding is. Daar is het genre kennelijk niet geschikt voor. Het interview geeft wel een mogelijkheid om de puur persoonlijke perceptie van iemand te weten te komen, maar als het gaat om het traceren van hoe dingen echt zitten, dan schiet dit journalistieke middel schromelijk tekort. Behalve wanneer je het combineert met andere elementen, wat voor een deel in deze uitzending gebeurde. Maar het kan en moet echt nog stukken beter.
Ja, er werden factcheckers opgezet. Maar als je daar de aanhang van Trump omheen zet, is het overall beeld (dat de gemiddelde kijker zal bijblijven) dat Trump z’n nummer weer heeft mogen maken langs de lijnen van z’n eigen draaiboek. Dat is de tragiek van het interviewen. Dat hebben ze in Wallonië heel goed begrepen. Waarom begin ik nu ineens over Wallonië? Nou kijk, overal in Europa hebben we de afgelopen jaren de opkomst van uiterst rechtse partijen gezien, maar een uitzondering daarop is Wallonië.
Franstalig België heeft uiterst rechts tot nu toe buiten de deur weten te houden. Het geheim sluit aan bij wat ik kwijt wil over het interview. Het gaat eigenlijk over de media en de gevestigde politieke partijen. Samen bepalen zij als poortwachters welke thema’s en partijen aan bod komen, en daardoor hebben ze invloed op het succes of het falen van radicaal rechts-populistische partijen.
De journalistiek in Wallonië neemt duidelijk afstand van uiterst rechtse partijen. Door niet mee te gaan in hun verhaal en geen standpunten van hen over te nemen. De gevestigde politieke partijen in Wallonië werken ook mee als een soort buffer tegen de opkomst van uiterst rechts maar de belangrijkste factor voor het falen van rechts-populistische partijen in Wallonië is het cordon sanitaire van de media.
Sinds 2010 bestaat er een formele overeenkomst onder journalisten om politici met zogenaamde ‘vrijheidsberovende’ overtuigingen consequent buiten spel te zetten. Doel van deze mediastrategie is niet om ze dood te zwijgen, maar om ze droog te leggen. Extreemrechtse politici zijn nooit live op televisie te zien. Ze worden wel geïnterviewd, maar hun uitspraken worden altijd van context voorzien. Een van de redenen waarom deze strategie zo succesvol is, is dat alle media eraan meedoen. Het cordon is dus waterdicht.
Er is in Wallonië een consensus onder journalisten (en politici van gevestigde politieke partijen) om het populisme en extremisme tegen te gaan. Journalisten vinden dat de media geen platform mogen bieden aan politici met radicale en extremistische overtuigingen. In Nederland is een cordon sanitaire taboe. Hier moet alles gezegd en geschreven kunnen worden. In Wallonië kijken ze er anders tegenaan. Daar zien journalisten het als een belangrijk middel om de democratie te beschermen.
Probleem is dat zo’n discussie over een cordon sanitaire alleen zinvol is als radicaal of extreemrechtse partijen nog niet zijn doorgebroken. Anders gebruiken ze het in hun voordeel door te roepen dat ze geboycot worden door de elite. Ik vrees dat journalisten in de VS nooit meer met elkaar af kunnen spreken dat anti-democratische volksmenners nooit meer rechtstreeks in een life-uitzending aan het woord komen. Hetzelfde geldt voor de Nederlandse media.
Ideaal zou zijn om verspreiders van ‘leugens en lulkoek’ (excusez les mots) alleen aan het woord te laten in gemonteerde uitzendingen waarbij van te voren wordt gekeken wat er wel en niet klopt aan de uitspraken. Kloppen die, dan worden ze uitgezonden, kloppen die niet, dan worden ze niet uitgezonden. In Wallonië zit als enige parlement in West-Europa niet één rechts-extremist. Er moet dus wel een oorzakelijk verband zijn. We hebben vaak Baudet gezien in talkshows met z’n draaierijen en z’n halve- en hele leugens. Ik zeg dan: filter ertussen. Pas uitzenden als je alles hebt ge-factcheckt. Daar is niets ondemocratisch aan.
taaljongen.nl 