Categorie: Boeken, Recensies

Hij wiens doel is volbracht en hij die wacht en wacht.

Siddhartha is een roman van Hermann Hesse die ik op de middelbare school voor Duits op mijn lijst zette omdat iedereen in mijn omgeving die meer met leven bezig was dan met presteren, geld verdienen en/of consumeren er positief over sprak. Het verhaal volgt de spirituele reis van een jongeman, genaamd Siddhartha, die op zoek gaat naar verlichting. De roman verkent verschillende thema’s zoals persoonlijke groei, zelfontdekking en de zoektocht naar betekenis in het leven.

In de laatste hoofdstukken van het boek bereikt Siddhartha een cruciaal moment in zijn reis. Na verschillende paden en geloofsrichtingen te hebben ervaren, inclusief de spirituele leringen van Boeddha, raakt Siddhartha gedesillusioneerd met geformaliseerde religie en zoekt hij een meer persoonlijk en ervaringsgericht begrip van het leven. Hij realiseert zich dat wijsheid en verlichting niet uitsluitend kunnen worden bereikt via externe begeleiding of leerstellingen.

‘Vasudeva hörte mit großer Aufmerksamkeit zu. Er war älter geworden und hatte längst den Beruf des Fährmanns aufgenommen und war in seiner Arbeit alt geworden. Siddhartha spürte es und begann zu erkennen, dass dieser ehrwürdige Mann gealtert war, während er selbst gereift, aber nicht auf die gleiche Weise gealtert war. Und plötzlich sah er deutlich vor seinen Augen den Fluss, die staubigen Ufer, den alten Fährmann mit seinem Lächeln, als er das Boot zurück auf die andere Seite des Flusses brachte.’ Dit citaat illustreert Vasudeva’s diepe begrip van de wijsheid van de rivier en zijn vermogen om tijd als een illusie waar te nemen. Hij geeft deze kennis door aan Siddhartha, waardoor hij zich bewust wordt van de onderlinge verbondenheid van alle dingen en het belang van het leven in het huidige moment.

Op dit punt komt Siddhartha een veerman genaamd Vasudeva tegen, die een eenvoudig en tevreden leven leidt bij de rivier. Siddhartha voelt zich aangetrokken tot de sereniteit, wijsheid en diepe verbinding met de natuur van Vasudeva. Nadat hij de innerlijke vrede en rust van de veerman heeft herkend, besluit Siddhartha bij hem te blijven en van zijn ervaringen te leren.

Een voormalig gemeenteraadslid in mijn dorp sprak mij aan op mijn stukje over de veerman van Brummen. Ik schijn niet te beseffen hoe zwaar de schipper het heeft nu blijkt dat hij geen opvolger kan vinden. Het is waar dat het mij weinig kan schelen omdat het bij hem een kwestie is van vraag en aanbod. Dat de toekomst van het vaartuig en zijn oude roerganger onder druk staan en misschien uit de vaart worden gehaald, zou je spijtig kunnen vinden, maar ik dacht voor mijn gevoel juist met de veerman mee toen ik ook aan het rekenen sloeg.

Waarom zou je een hele jaaromzet van 160.000 euro moeten doorberekenen naar een potentiële koper? Veel mensen gaan er in inkomsten op achteruit als ze ophouden met werken. Maar goed, Als de man niet in prijs wilde zakken, was de volgende stap, zoals ik – boekhoudkundig invoelend – schreef, gewoon een kwestie van vergroting van het aanbod: neem één van je twee boerderijen mee in de deal. Verhoog de vraagprijs met de waarde van die woning en er zullen zich legio kopers melden.

Ik las immers dat Dirk Wijers zelf al met het idee speelde om de koop wat aantrekkelijker te maken door tegelijkertijd één van zijn huizen van de hand te doen. Of beide, dacht ik daarna. En dan op reis gaan. Ik was toen al niet meer zo kosten/batenachtig bezig maar wel nog steeds meelevend. Ik geloof dat het hem goed zou doen. Ik denk niet dat hij op dezelfde manier tot bezieling is gekomen als Vasudeva of Siddhartha gedurende al die jaren dat hij op en neer ging tussen zijn twee oevers. Maar ook hij vond zijn werk gelukkig nooit saai.

De interviewer informeert ernaar in het artikel in het Volkskrantartikel van 28 maart jongstleden. ‘Saai? Laat het Wijers niet horen of hij steekt van wal over de eindeloze stroom capriolen rond zijn veer. Hij giert het uit als hij terugdenkt aan de doodsangst in de ogen van die waterskiër, die ineens voor de pont een kabel uit het water omhoog zag komen.’ Kortom: we volgen allemaal onze unieke weg (met ons eigen gevoel voor humor) en proberen er het beste van te maken.

Onder Vasudeva’s begeleiding brengt Siddhartha vele jaren door als veerman, waarbij hij mensen over de rivier overzet. Door deze bescheiden bezigheid krijgt Siddhartha een diepgaand begrip van de onderlinge verbondenheid van alle dingen, de stroom van de tijd en de eenheid van het bestaan. Hij leert diep naar de rivier te luisteren en de onderliggende harmonie van het universum waar te nemen.

Door veerman te worden, omarmt Siddhartha een leven van eenvoud, eenzaamheid en opmerkzaamheid. Hij vindt verlichting, niet in grootschalige leerrichtingen of uitgebreide rituelen, maar in de alledaagse ervaringen en observaties van de natuur. Door zijn tijd als veerman bereikt Siddhartha de innerlijke vrede en verlichting waar hij naar op zoek is geweest, en hij komt tot het inzicht dat wijsheid te vinden is in de gewone momenten van het leven.

Misschien gaat de nieuwe eigenaar in Brummen de pont als aanlegsteiger gebruiken nadat het ding is ontmanteld? Het staaldraad onder water van de ene oever naar de andere (om de pont in de stroom naar de overkant te geleiden), wordt verwijderd. Als het, tot ponton verworden, schip eenmaal op zijn laatste rustplaats langs de oever ligt, vormt het geen obstakel meer voor passerende binnenvaartschippers. Het hoeft dan ook niet meer op te vallen. Men zal het ding misschien een wat minder opvallende kleur geven. Of men laat het verroesten. Ook mooi.

Het einde van Siddhartha portretteert het belang van het vinden van persoonlijke betekenis en vervulling in iemands eigen unieke reis. Door veerman te worden, ontdekt Siddhartha zijn eigen pad naar verlichting en deelt hij zijn wijsheid met degenen die ernaar op zoek zijn. Het beeld van de veerman vertegenwoordigt een metaforische brug tussen de fysieke en spirituele rijken, waarbij het idee belichaamd wordt dat verlichting toegankelijk is voor iedereen die er oprecht naar zoekt, ongeacht hun externe omstandigheden.

Iemand sprak van gedupeerde reizigers. Als de pont tussen Brummen en Bronkhorst uit de vaart wordt genomen moeten zij omreizen. Is dat een ramp? Ze zullen gewoon wat langer onderweg zijn in het vervolg. Maakt dat het stadje Bronkhorst niet nog idyllischer dan het nu al is? Vaak vereist het bereiken van iets moois in het leven inspanning en moeite. Of het nu gaat om het ontwikkelen van een vaardigheid, het creëren van kunstwerken, het opbouwen van relaties of het nastreven van persoonlijke doelen, er is meestal een investering van tijd, energie en toewijding nodig.

Het klinkt als een levensgroot cliché. Maar toch: als je iets moois wilt bereiken, moet je bereid zijn om uit je comfortzone te stappen. Waardevolle dingen komen zelden vanzelf.